Manisa’da İl Sağlık Müdürü Uzm. Dr. Erol Karaca ve İl Tarım ve Orman Müdürü Metin Öztürk tarafından, yaz mevsiminin gelmesi ve sıcaklığın artmasıyla birlikte gıda zehirlenmelerine yönelik toplumsal farkındalığı artırmak adına birlikte yapılan ortak açıklamada şu ifadelere yer verildi.
“İlimizde özellikle yaz mevsiminde havaların ısınmasıyla birlikte oluşabilen gıda kaynaklı salgın ya da vaka olayları (gıda zehirlenmeleri) ile karşılaşmamak için gerekli tedbirlerin alınması kamu sağlığı ve tüketicilerin gıda güvenilirliği açısından önem taşımaktadır.
Hava sıcaklıklarının artmasıyla birlikte mikroorganizmaların çoğalması için uygun ortam oluşmakta, önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmektedir. Bu etkenlerin yanı sıra kimyasal kirlilik de gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilmektedir. Mikroorganizmanın tipi, maruz kalma miktarı, bireyin yaşı ve genel sağlık durumu zehirlenmenin meydana gelmesini etkileyebilir. Bebekler, küçük çocuklar, 65 yaş üstü bireyler, gebeler, şeker, karaciğer hastalığı veya AIDS gibi kronik hastalığı olanlar, kemoterapi veya radyasyon tedavisi alan kanser hastaları bağışıklık sistemleri hızlı ve etkili bir şekilde yanıt veremeyeceği için zehirlenme açısından risk grubu olarak değerlendirilmektedir.
Kontamine gıdanın tüketilmesinden sonra, en yaygın görülen belirtiler bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishaldir. Şiddetli ishal, zaman zaman kanlı olabilir. Bunun dışında baş ağrısı, halsizlik, ateş, üşüme titreme, ağız kuruluğu, idrara az çıkma veya hiç çıkmama, şikayetleri meydana gelebilir.
Zehirlenme belirtilerinin görülme süresi farklılık gösterebilir. Belirtiler bazı zehirlenmelerde 1 saat içinde görülürken; çoğunda 12-48 saat içinde meydana gelir ve nadiren 1 haftayı bulabilir. Zehirlenme etkileri genellikle 1-3 gün sürer ancak bazı durumlarda 1 haftaya kadar devam edebilir. Pek çok insan 1 hafta içinde tamamen iyileşir.
Hastalığın en etkili tedavisi bol miktarda sıvı alınmasıdır. Çoğu vaka kendiliğinden ve tedavi ihtiyacı olmadan düzelse de, belirtilerin uzun sürdüğü ve sıvı kaybının fazla olduğu durumlarda sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Sağlıklı gıda tüketiminde Dünya Sağlık Örgütünün de önerileri doğrultusunda 5 anahtar noktaya dikkat etmek gerekir:
 
1.         TEMİZLİK
•          Gıdalar hazırlanmadan önce eller yıkanmalı ve hazırlama esnasında yıkama sık sık tekrarlanmalıdır. Tuvaletten sonra eller mutlaka sabunla yıkanmalıdır.
•          Mutfak temizliği konusunda titiz olunmalı; gıda hazırlamada kullanılan tüm yüzeyler ve aletler yıkanmalı ve sanitasyonu sağlanmalıdır.
•          Çiğ et, tavuk ve balık doğramada kullanılan bıçak ve kesme tahtası her kullanımdan sonra su ve deterjan ile yıkanmalıdır. Farklı gıda maddelerini doğrarken her seferinde bıçak ve kesme tahtası kullanmadan önce tekrar yıkanmalıdır.
•          Mutfaklar sinek, böcek ve diğer hayvanlara karşı korunmalıdır.
 
2.         PİŞMİŞ GIDALAR İLE ÇİĞ GIDALARIN AYRILMASI
•          Taze et, kanatlı et ve deniz ürünleri diğer gıdalardan ayrılmalıdır.
•          Çiğ gıdaların hazırlanmasında kullanılan bıçak ve kesim tahtaları ayrı olmalıdır.
•          Hazırlanmış gıdalar ile çiğ gıdalar birbirinden ayrılacak şekilde kapalı kaplarda saklanmalıdır.
 
3.         UYGUN YÖNTEMLERLE HAZIRLAMA VE PİŞİRME
•          Et, süt, yumurta gibi riskli gıdalar, hazırlık aşamasında buzdolabının dışında 2 saatten uzun süre bekletilmemelidir.
•          Özellikle et, kanatlı eti, yumurta ve deniz ürünleri gibi gıdalar tam ve uygun sıcaklıklarda pişirilmelidir.
•          Gıdalara uygulanan ısıl işlemlerde gıdanın merkez sıcaklığı en az 72°C’ye ulaşmalıdır.
•          Pişmiş gıdalar yeniden ısıtılırken tüketilecek miktar kadarı alınmalıdır.
 
4.         GIDALARIN GÜVENLİ SICAKLIKLARDA SAKLANMASI
•          Pişmiş gıdalar 2 saatten fazla oda sıcaklığında bırakılmamalı, tezgah veya ocak üzerinde bekletilmemelidir.
•          Servis sırasında pişmiş gıdalar 60°C’nin üzerinde ısıtılmalıdır.
•          Piştikten sonra 2 saat içerisinde tüketeceğiniz sıcak yemekleri sıcak (65ºC ve üzeri), soğuk yemekleri soğuk (5˚C ve altında) muhafaza edin.
•          Gıdalar çok uzun süre buzdolabında saklanmamalıdır. Pişirilen gıdalar en kısa sürede tüketilmelidir.
•          Donmuş ürünler oda sıcaklığında çözdürülmemelidir. Çözünmesi için buzdolabında bekletilmelidir.
•          Dondurulmuş gıdalar (özellikle et, tavuk, balık) çözündükten sonra tekrar dondurulmamalıdır.
 
5.         HAMMADDE KULLANIMI
•          Gıdaların hazırlanmasında insani tüketim amaçlı sular kullanılmalıdır.
•          Taze ve sağlıklı gıda seçilmelidir.
•          Güvenli hale getirilmiş gıdalar (örneğin pastörize süt) tercih edilmelidir.
•          Çiğ tüketilecek meyve ve sebzeler iyice yıkanmalıdır.
•          Son Tüketim Tarihi geçen gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir.
 
Gıdaların büyük gruplarca tüketildiği toplu etkinliklerde gıda hammaddelerinin temininden tüketime kadar olan bütün süreçlerde profesyonel olmayan kişilerin çalışması risk oluşturmaktadır. Amatör kişilerce, bireysel ve aile içi gıda hazırlama pratiğinde kullanılan araç gereç, yöntem ve olanakları ile toplu tüketime sunulacak miktarda gıda için gıda güvenliği ilkeleri yerine getirilememektedir. Gıda hazırlama ve satışında çalışan gıda elleyicilerinin hijyen eğitimlerinin tam olması; risk durumuna göre uygun aralıklarla portör muayenelerinin yapılması; gıda hazırlayıcılarının hasta ise çalıştırılmamaları gerekmektedir.
5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında kamu sağlığının korunması ve tüketicilerin gıda güvenilirliğini sağlamak adına yemek hizmeti veren işletmelerin İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğümüzce kayıt altına alınması zorunludur. Tüm gıda işletmeleri kendi faaliyet alanı ile ilgili olarak genel ve özel hijyen esaslarına uymak zorundadır. Ayrıca Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından toplu tüketim yerleri için hazırlanan “Toplu Tüketim Yerleri İçin Hijyen Esasları ve İyi Uygulama Kılavuzu”ndan yararlanabilmektedirler.
Toplu gıda tüketiminin olduğu yerlerde zaman zaman yaşanan ve geniş çaplı halk sağlığı riski oluşturabilen gıda kaynaklı salgınlarda etkilenen kişi sayısındaki artışı engellemek ve hızlı tedbirler alabilmek adına İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından toplu tüketim yerlerinde denetim ve kontroller yoğun şekilde yapılmaktadır.
Salgına neden olabilecek ortam koşullarının oluşup oluşmadığının tespiti için; üretilmiş ürünler ve/veya hammaddeler ile yardımcı maddelerin mevzuata uygunluğunun kontrolünün yanında işletmedeki alet, ekipman, yüzey, duvar, hava, gıdalarla temas eden personelin temizliği ve hijyeni ile kişisel temizlik kurallarına uygunluk gibi işletmenin ilgili Yönetmelikler ile belirlenmiş şartlara uygunluğu İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından denetlenmektedir.
Bu kapsamda, Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün “Gıda Kaynaklı Hastalıklara İlişkin Resmi Kontrol Prosedürü” kapsamında Gıda kaynaklı vaka ya da salgın durumlarında İl Sağlık Müdürlüğü ile koordineli şekilde çalışmalar yürütülmektedir. Vatandaşlarımız karşılaştıkları sorunları bizzat başvurarak veya Alo 174 Gıda Hattı’nı arayarak bildirebilmektedirler.